Szwajcarskie obywatelstwo: Co musisz zrobić, by otrzymać szwajcarski paszport?

Od długich lat przebywasz na terenie Szwajcarii i chcesz w końcu stać się oficjalnie obywatelem tego alpejskiego kraju? Sprawdź, jakie warunki musisz spełnić, by z pomyślnie przejść proces naturalizacji!

Czym jest naturalizacja?

Nadanie obywatelstwa, czyli naturalizacja jest ostatnim krokiem w drodze do całkowitej integracji w Szwajcarii. Osoby, które otrzymały szwajcarskie obywatelstwo, mają prawo do udziału w głosowaniach, jak i startu w wyborach. 

Szwajcaria zna i uznaje podwójne obywatelstwo. Jeśli chcesz więc zostać oficjalnie częścią szwajcarskiego społeczeństwa, nie musisz martwić się o utratę dotychczasowego obywatelstwa, chyba że państwo, z którego pochodzisz, podwójnego paszportu nie uznaje. 

Szwajcarskie obywatelstwo możesz otrzymać na zasadach standardowego procesu naturalizacji (niem. ordentliches Einbürgerungsverfahren) lub ułatwionego procesu naturalizacji (niem. erleichtertes Einbürgerungsverfahren). Druga z opcji jest skierowana przede wszystkim do osób, które posiadają w rodzinie szwajcarskich obywateli. 

Jak mogę zostać obywatelem Szwajcarii?

Szwajcaria uznaje trzy formy nadania obywatelstwa:

• Tak zwane ius sanguinis, czyli nadanie obywatelstwa ze względu na pochodzenie ojca lub/i matki, 
• Poprzez proces naturalizacji, 
• Poprzez adopcję przez obywatela Szwajcarii. 

PAMIĘTAJ! W Szwajcarii nie obowiązuje zasada ius soli, według której każda osoba urodzona na terenie kraju, otrzymuje jego obywatelstwo!

Ordentliche Einbürgerung

Kto może złożyć wniosek o nadanie obywatelstwa?

• Osoby posiadające Niederlassungsbewilligung, czyli zezwolenie na osiedlenie się w kraju (zwane także Ausweis C), 
• Osoby żyjące w formalnym związku partnerskim (niem. eingetragene Partnerschaft) z obywatelem lub obywatelką Szwajcarii.

Kiedy mogę złożyć wniosek o nadanie szwajcarskiego obywatelstwa?

Według szwajcarskiego prawa musisz posiadać łącznie przez przynajmniej 10 lat stałe miejsce zamieszkania w Szwajcarii, z czego 3 lata z ostatnich 5 lat przed złożeniem wniosku musisz spędzić w jednym ciągu i miejscu. 

Czas od 8 do 18 roku życia, spędzony na terenie Szwajcarii liczony jest podwójnie. Wniosku o naturalizację nie możesz jednak złożyć wcześniej niż po 6 latach pobytu w Szwajcarii. 

W zależności od kantonu obowiązuje także wymóg, by mieszkać przez 2-5 lat w gminie lub kantonie, w których chcesz otrzymać obywatelstwo, zanim złożysz wniosek o naturalizację. 

Przykład: W gminie Emmen musisz posiadać następujące dokumenty, by złożyć wniosek o naturalizację:

• odpis ze szwajcarskiego rejestru stanu cywilnego (niem. Schweizerisches Personenstandregister),
• potwierdzenie zameldowania na terenie gminy,
• kopia zezwolenia na pobyt oraz paszportu,
• zaświadczenie o niekaralności ze szwajcarskiego rejestru karnego (niem. Schweizerisches Strafregister)
• zaświadczenie o braku długów z rejestru dłużników (niem. Betreibungsregister)

Formularze znajdziesz w urzędzie gminy Emmen. Możesz też telefonicznie umówić się na spotkanie w sprawie naturalizacji.

Jakie wymogi muszę spełnić, by zostać obywatelem Szwajcarii?

Według szwajcarskiego prawa obywatelstwo tego kraju nadawane jest tylko, gdy wnioskodawca:

• z powodzeniem zintegrował się w kraju, 
• zna szwajcarskie warunki życiowe, 
• nie zagraża wewnętrznemu, jak i zewnętrznemu bezpieczeństwu Szwajcarii. 

Dodatkowo wymogi dotyczące nadania praw obywatelskich (niem. Bürgerrecht) w kantonie i gminie, bardzo mocno się od siebie różnią. 

Przykład: W gminie Emmen obowiązują następujące zasady:

• musisz posiadać w ciągu ostatnich 5 lat przez minimum 3 lata miejsce zamieszkania w gminie, z czego 1 rok musi następować bezpośrednio przed złożeniem wniosku o naturalizację,
• musisz posiadać zezwolenie na pobyt,
• cieszysz się dobrą opinią,
• znasz język niemiecki na poziomie min. B1 w mowie oraz piśmie na poziomie min. A2 wg Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego i posiadać certyfikat potwierdzający te informacje (przykładowo z Instytutu Goethego),
• znasz i pielęgnujesz relacje z obywatelami Szwajcarii,
• masz czynny udział w życiu gminy Emmen, 
• szanujesz wartości zawarte w Konstytucji Federalnej Konfederacji Szwajcarskiej i przestrzegasz szwajcarskiego prawa. 

W gminie Emmen jako osoby skutecznie zintegrowane uznaje się szczególnie osoby, które:

• przestrzegają porządku publicznego,
• szanują wartości zawarte w Konstytucji Federalnej Konfederacji Szwajcarskiej,
• w życiu codziennym są w stanie komunikować się skutecznie w języku niemieckim, zarówno w mowie, jak i w piśmie,
• biorą udział w życiu gospodarczym lub kształcą się,
• wspierają partnerów, małżonków lub dzieci w procesie integracji.

Ile kosztuje ordentliche Einbürgerung?

Opłaty za proces naturalizacji w Szwajcarii różnią się, zależnie od gminy i kantonu, w których złożyłeś wniosek. Średnio stawki wyglądają następująco:

• Opłata w gminie — między 500 a 1000 CHF za osobę,
• Opłata w kantonie — do 2000 CHF za osobę, 
• Opłata państwowa:
  • za parę z lub bez niepełnoletnich dzieci – 150 CHF,
  • za pojedynczą osobę z lub bez niepełnoletnich dzieci – 100 CHF,
  • za niepełnoletnią osobę – 50 CHF.

Dodatkowo musisz pamiętać o dodatkowych kosztach za wystawienie dokumentów (potwierdzenie miejsca pobytu, wyciąg z rejestru karnego, wyciąg z rejestru komorniczego itp.)

Przykład: W gminie Emmen opłaty wynoszą:

• 700 CHF za osobę niepełnoletnią, 
• 1000 CHF za osobę dorosłą, 
• 1300 CHF za małżeństwa, 
• 1800 CHF za rodziny.

Dodatkowe koszty:

• 6 CHF — opłata za złożenie wniosku o naturalizację, 
• 165 CHF — opłata za kurs informacyjny o Szwajcarii dla obcokrajowców, organizowany przez Caritas Luzern.

Jaka jest kolejność postępowań?

Najpierw musisz złożyć wniosek o naturalizację, czyli Einbürgerungsgesuch w urzędzie kantonowym lub urzędzie gminnym właściwym dla Twojego miejsca pobytu. By wiedzieć, do którego urzędu masz się udać, sprawdź stronę internetową swojej gminy i kantonu. 

Gdy złożysz wniosek, zostaniesz zaproszony na rozmowę, podczas której dowiesz się o kolejnych krokach, jakie musisz podjąć w drodze do obywatelstwa szwajcarskiego. 

W zależności od kantonu i gminy cały proces mocno się od siebie różni. Niezależnie od urzędu, musisz znać język urzędowy na poziomie min. B1 posiadać certyfikat potwierdzający te informacje (przykładowo z Instytutu Goethe). Niektóre urzędy przeprowadzają pisemny lub ustny test sprawdzający Twoją znajomość na temat historii, geografii, polityki, czy społeczeństwa Szwajcarii. 

Ciekawostka: Dowód kompetencji językowych został dostarczony dopiero wtedy, gdy osoba składająca wniosek:

• posługuje się niemieckim jako językiem ojczystym, 
• będąc objętą obowiązkiem szkolnym, uczęszczała przez minimum 5 lat do niemieckojęzycznej szkoły,
• ukończyła szkołę średnią II stopnia (niem. Sekundarstufe II) lub zdobyła wykształcenie wyższe w języku niemieckim, 
• posiada certyfikat językowy, który potwierdza znajomość języka na wymaganym poziomie i jest oparty na teście językowym, który jest zgodny z powszechnie uznanymi standardami jakości dla procedur testowania znajomości języka. 

Ile trwa proces naturalizacji przy tzw. ordentliche Einbürgerung?

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie bowiem proces naturalizacji różni się w zależności od gminy oraz kantonu. 

Erleichterte Einbürgerung

Kto może złożyć wniosek o ułatwioną naturalizację (niem. erleichterte Einbürgerung)?

• Małżonek lub małżonka obywatela Szwajcarii,
• Dzieci obywatela/li Szwajcarii,
• Osoba poniżej 25 roku życia będąca częścią zagranicznej rodziny, która od 3 generacji mieszka w Szwajcarii,
• Niepełnoletnie dziecko bez obywatelstwa,
• Osoba, która straciła szwajcarskie obywatelstwo (przykładowo poprzez ślub z obcokrajowcem).

UWAGA! Dziecko obywatela Szwajcarii, które od narodzin żyje za granicą, straci obywatelstwo szwajcarskie po ukończeniu 25 roku życia, jeśli jego narodziny nie zostaną zgłoszone w szwajcarskiej ambasadzie lub urzędzie na terenie kraju. 

Kiedy mogę złożyć wniosek o erleichterte Einbürgerung?

W zależności od przypadku okres obowiązkowego pobytu w Szwajcarii przed złożeniem wniosku o naturalizację jest inny, co przekłada się na różne terminy złożenia wniosku o erleichterte Einbürgerung.

Jakie wymogi muszę spełnić, by przejść procedurę ułatwionej naturalizacji?

Wymogi dla ułatwionej naturalizacji są zasadniczo takie same, jak przy standardowym procederze nadania obywatelstwa. W zależności od sytuacji urzędy mogą postawić przed wnioskodawcą dodatkowe warunki. 

Jako okres, który wlicza się do pobytu na terenie Szwajcarii uznaje się:

• czas spędzony w kraju przy posiadaniu zezwolenia C (niem. Niederlassungsbewilligung — zezwolenie na osiedlenie się w kraju) lub B (niem. Aufenthaltsbewilligung — zezwolenie na pobyt w konkretnym celu), 
• czas spędzony w kraju dzięki karcie legitymacyjnej lub zezwoleniu Ci wydanym przez  Federalny Departament Spraw Zagranicznych (EDA), 
• połowę czasu spędzonego w kraju dzięki zezwoleniu F, 

PAMIĘTAJ! Pobyty za zezwoleniem N (zezwolenie w oczekiwaniu na przyznanie statusu uchodźców) lub L (niem. Kurzaufenthaltsbewilligung — zezwolenie na pobyt krótkoterminowy) nie wliczają się do czasu spędzonego na terenie Szwajcarii. 

Ile kosztuje erleichterte Einbürgerung?

Opłaty za ułatwiony proces naturalizacji różnią się zależnie od wieku wnioskodawcy:

• 250 CHF za niepełnoletnie osoby poniżej 12 roku życia,
• 650 CHF za niepełnoletnie osoby powyżej 12 roku życia,
• 900 CHF za osobę dorosłą. 

Pełną kwotę musisz uiścić z góry.

UWAGA! Jeśli Twój wniosek zostanie odrzucony, wpłacona oplata, nie zostanie zwrócona.

Jak wygląda proces ułatwionej naturalizacji w Szwajcarii?

Wniosek o erleichterte Einbürgerung musisz złożyć za pomocą oficjalnego formularza w Sekretariacie Stanu ds. Migracji (niem. Staatssekretariat für Migration). Jeśli chcesz wypełnić wniosek, zanim przyjdziesz do urzędu, wyślij maila do urzędu z prośbą o przesłanie wniosku drogą pocztową. 

Jak długo trwa proces nadania obywatelstwa drogą erleichterte Einbürgerung?

Średnio nadanie obywatelstwa w procesie ułatwionej naturalizacji trwa półtora roku. 

Źródło: ch.ch/swiss.info/admin.ch/emmen.ch

Stan na 12.10.2023

© Materiał chroniony prawem autorskim – wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu jest możliwe tylko za zgodą wydawcy strony.